Checkbox mı yoksa switch button mı?

Kullanıcının tercihlerini belirleme yöntemi, biz deneyim tasarımcıları için en zor tercihlerden biri. Bu yazının çıkış noktası; online sipariş veren herkesin karşılaştığı ve bizim de üzerinde çalıştığımız bir projede odaklandığımız “acaba ‘faturam siparişimle aynı adrese gelsin’ alanında checkbox mı yoksa switch button mı yer almalı?” sorusu oldu. Sorunun cevabını da tabii ki “bence” demek yerine test ederek aradık ve hangisinin doğru olduğunu kullanıcı alışkanlıklarına göre öğrenmiş olduk.

Test sürecinde ilk kullanıcı grubuna, sayfanın fatura tercihleri alanına switch button yerleştirdiğimiz versiyonunu gösterdik ve “Faturanızın farklı bir adrese gelmesini sağlayabilir misiniz?” diye sorduk. Kullanıcıların neredeyse tamamı bu alanı görmedi ve yönlendirme olmadan bu aşamayı geçemedi.

İkinci gruba checkbox yerleştirdiğimiz versiyonu gösterdiğimizde ve aynı soruyu sorduğumuzda; tüm kullanıcılar sezgisel olarak bu aşamayı başarılı bir şekilde geçti.

Aslında aynı durum günlük hayatta da pek çok kez karşımıza çıkabiliyor. Örneğin; yemek kaşığıyla tatlı kaşığı farklı boyutlarda olmalarına rağmen aynı form ve fonksiyondadırlar; fakat ikisi de ayrı kullanımlar için tasarlanmıştır.

Benzer fonksiyonlar, farklı kullanım alanları

Tıpkı kaşıklarda olduğu gibi, checkbox ve switchbox’lar da tasarımcılarda aynı kafa karışıklığına sebep olabilir. Birçok tasarımcı tarafından aralarında pek fark olmadığı düşünülse de, test sonuçlarını incelediğimizde, kullanıcılar için durumun hiç de öyle olmadığını açıkça görüyoruz..

Her iki tercih anahtarı da bir “ayarı” aktif ya da pasif hale getirme işlevine sahip olsa da kullanıcıların bu konudaki beklentileri farklılaşıyor. Yani switch button’ın aktif hale getirdiği öğeyle, checkbox’ın aktif hale getirdiği öğe farklı anlamlar ifade ediyor.

Bu kontrol öğelerinden doğru olanı doğru yerde kullanmak, kullanıcıların sezgisel olarak doğru işlemi yapmasını sağlar. Ancak yanlış kullanımlarda, kullanıcıların “acaba doğru şeyi mi işaretledim?” tereddütü yaşamasına sebep olabilir; hatta test sonuçlarında görüldüğü gibi, sözkonusu kontrol öğesinin tamamen gözden kaçmasına sebep olacak kadar ciddi sonuçlar doğurabilir.

Switch button

Switch button’lar daima aç/kapa (on/off) seçeneklerini ifade eder. Kullanıcı bir switch button’ı aktif hale getirdiğinde, yaptıkları değişikliğin sonucunu, o anda label (etiket) alanında görmek ister. Aslında bu beklenti gerçek hayatta kullanılan aç/kapa tuşlarıyla aynı şekildedir: Eğer bir lambanın düğmesine basarsanız, o anda ışığın yandığını ya da yanmadığını görmek istersiniz.

Checkbox

Kullanıcılar bir checkbox kutusunu işaretlediğinde, switch button’larda olduğu gibi anlık olarak bir ayarı değiştirme beklentisinde olmazlar. Genellikle hatalı işlem yapılmasını engellemek için, işlem yapılacak butonların aktif hale gelmesinde ya da metinsel içeriklerin onayında kullanılırlar.

Yani switch button’ların kendisi bir işlemi ifade ederken, checkbox’lar başka bir işleme bağlı olarak çalışırlar.

Peki hangisini tercih etmeli?

Tekrar başa dönecek olursak, kaşık örneğindeki gibi fonksiyon aynı olsa da aracın kullanım alanına, yani bağlama göre hareket etmekte fayda var. Şu soruları sorarak doğru seçeneğe bir adım daha yaklaşabilirsiniz:

• Kullancılar gerçekleştirdikleri işlemin sonucunu o anda görüyor mu?
• Kullanıcılar bir işlemi gerçekleştirmeden önce başka bir onaya ihtiyaç duyuyor mu?

Son olarak da switch button’ların fiziksel birer karşılığı olduğunu ve kullanıcılarda da fiziksel kullanım alışkanlığına bağlı bir beklenti oluştuğunu unutmamakta fayda var.